АИЛЕ ДЕГЕРЛИКЛЕРИ 2014: Алиева Сабрие Намазлыгъын тарихы

Алиева Сабрие (Судакъ районнынъДачное умумтасиль мектебининъ 7-джы сыныф талебеси)

Намазлыгъын тарихы

Мен , Алиева Сабрие Къырымнынъ Судакъ шеэринде 2001 сенесинде дюньягъа кельдим . Бизим къорантамызда алты адамдан ибарет : анам , бабам , эки къыз кадем , бир огълан кадем ве мен . Мен Судакъ районнынъДачное умумтасиль мектебининъ 7-джы сыныфда окъуйым .

Къырытатар тили дерслеринде биз тилимиз , эдебиятымыз ве Ватанамызнынъ тарихыны огренемиз . Бизим оджамыз Джанай Земфира Решатовна бизге даима :ана тилимизге севги ашлата . Бизим ана тилимиз – энъ дюльбер тильдир . Земфира оджа манъа бу ярашта ярдым этерим деди . Бу ишни онынъ ярдымнен яздым .Ярыш ичюн мен махсус презентация азырладым .

Ана тилим

Эр бир халкънынъ озь тили бар

Яресинен сырдашкъан ,

Балдан татлы о тиль онъа ,

О ,бир вакъыт унутылмай .

Меним тувгъан халкъымнинъ да

Озь тили бар йырлашкъан ,

Бинъ тиль йылдыз арасында

Бу тиль манъа – толгъун ай .

Бу тиль мени бешигимде

Айненинен осьтюрген ,

Яшлыгъымдан етеклей о ,

Тутып меним къолумдан .

Бир эджасын джоймам онъынъ ,

Бир арифин унутмам ,

Тувгъан халкъым оннен бахтлы –

Урь аятнынъ къойнунда !

Ремзи Бурнаш .

Кириш сёз .

Ислям дюньясынынъ медениетлеринде намазлыкъларнынъ чешит тюрлю вариантлары бар , лякин оларнынъ бир умумий хусусиети бар : намазлыкънынъ меркезий ери П-шекилли сызыхнен сызыла . Бойле этип къыбла тарафы бельгилене эди .

Къырымтатар намазлыкъларгъа парча , йипек басмалар ишлетиле эди . Индже басма земаневи варианта бу ситец ве сатин .

Басмалар эр вакъыт чешит-тюрлю ренклерде эди . Энъ популяр алтын-ешиль, ачыкъ тюсте ,терракот ве къою мавы ренкте ола эдилер .

19 арасынынъ экинджи черигинде татарларнынъ намазлыкълары гуяш ве осюмлик орьчелеринен яраштырылгъан эдилер . Намазлыкъларны тек дува къылмакъ дегильде , эвлерни де яраштырмакъ ичюн къуллана эдилер.

Бойле намазлыкълар озь зенгинлигинен ве орьнеклернинъ гузеллигинен айырылып тура эдилер .

Намазлыкъ эр бир къорантасында бар эди , чюнки эр бир адам бай я да фукъаре олгъанына бакъмадан намаз къыла эди .

Къадын усталар намазлыкъны нагъышнен дюльберлештире эдилер . Нагъышнен эм къарт , эм де яш къадынлар меракълана эдилер .

Ислям динни ,адамларны ,айванларны ве башкъа табиот корюнишлерни тасвир этмеге ясакъ эте .

Меним Салиха Шерфе къартанам дёрт яшында башлап дин мектепте окъугъан . Арап тилинде окъумагъа ве язмагъа гузель менимсеген.

Меним къартанам докъуз яшинда башлап беш вакъыт намаз къылмакъ башлагъан ве омюрининъ сонунадже Къуран Керимни окъугъан .

Салиха Шерфе къартанам йигирими эки яшында койдеши Али огълу Ганийнен къоранта къургъан . Акъайы Ганий латин ве кирил арифлеринден окъуп , оджалыкъ курсларны битирип 1941 сенесине къадар Къоз коюнде башлангъыч мектепте оджа олып чалыша . Бу намазлыкъ докъуз яшындан берли даима онынъ янында эди. Къартанамнынъ анасы къызынынъ намаз къылгъаныны корип 1911с. Бахшыш этти .Омюрнинъ сонъунадже къартанам бу намазлыкъта намаз къылгъан .

Салиха Шерфе бутюн хорантасынен 1944 с. Узбекистангъа сюргюн этильген . Бир озю колхозда чалышып алты баланы остюрген. ( олардан экиси Узбекистанда вефат эткен. )Дёрт баласы ватанымызда Къырымда яшайлар . Олардан бириси меним дедем Рустем Али огълу .

1990 с. Рустем огълусынен берабер Салиха къартанам да Ватанына къавушты .

Намазлыкъ да озь юртуна къайтты . Салиха Шерфе къартанамнынъ алты баласындан 78 дане торун ве торунчалары бар .

2005 с. Таракъташ коюнде Рустем огълунынъ эвинде Салиха къартанам 103 яшында вефат этти .

Бу намазлыкъта Салиха Шерфе къартанам 9 яшында башлап , вефат эткенине къадар намаъ къылды .

Намазлыкънынъ элшети шундаки , бу дегермек тап 1910 с. Бу куньлердже сакъланып кельген . Онынъ орьнеклери саде олгъаны буны тасдыкълай . Темиз юнден тикильген бу намазлыкъ бизим къарсамбалы тарихымызнынъ шаатыдыр .

Къартанамдан онынъ къураны ,теспеси , легени , урбалары , фотолары да къалгъан .